Er gaat geen dag voorbij, zonder dat de discussie omtrent klimaatverandering de revue passeert. De bosbranden in Australië, zachte winters in Nederland, een smeltende toendra in Siberië, noem het maar op. Te pas en te onpas wordt de kaart rondom klimaatverandering getrokken, maar is dat wel terecht? Is het wel verstandig om maatregelen tegen klimaatverandering te nemen? Of valt het allemaal wel mee? Wat is de zin en onzin van de klimaatdiscussie?

In deze blog probeer ik zo neutraal mogelijk naar de zin en onzin omtrent deze discussie te kijken. Ik ben zelf geen expert op het gebied van het klimaat, maar ben wel enigszins wetenschappelijk onderlegd. Vanuit die invalshoek en met duidelijke voorbeelden uit de praktijk probeer ik de klimaatdiscussie in een interessant perspectief te plaatsen.

Hoe kijkt de gewone mens naar klimaatverandering

In Nederland is een groeiende groep mensen die denkt dat de mens niet hoofdverantwoordelijk is voor klimaatverandering; ongeveer 31% in 2019. 61% denkt dat de mens wel de hoofdverantwoordelijk is. Dit bleek allemaal uit een onderzoek van EenVandaag. In de Verenigde Staten is men nog wat sceptischer. Daar denkt slechts 44% dat de mens hoofdverantwoordelijk is voor klimaatverandering, terwijl ruim een kwart denkt dat de invloed van de mens klein/nihil is. Deze cijfers komen uit een onderzoek van CBS.

We kunnen dus concluderen dat er best grote verdeeldheid heerst over de vraag; is de mens een bepalende factor bij klimaatverandering. Deze verdeeldheid zien we ook terug in de discussies op de sociale media, alhoewel deze niet per se representatief zijn. Een veelgehoord argument in de klimaatdiscussie is; het klimaat verandert altijd, ook zonder toedoen van de mens.

Wat nog een interessante bijkomstigheid is, is dat ongeveer de helft van de mensen denkt dat wetenschappers het er over eens zijn dat de mens de belangrijkste oorzaak is van klimaatverandering. De overige helft denkt dat de wetenschap het hier niet over eens is.

Maar hoe kijkt de wetenschap dan naar klimaatverandering?

Waar de “gewone mens” verdeeld lijkt te zijn over de vraag of de mens de belangrijkste oorzaak is voor klimaatverandering, lijkt deze verdeeldheid er onder de wetenschappers nauwelijks of niet te zijn. Uit verschillende onderzoeken komt naar voren dat de consensus bij wetenschappers varieert van 91% tot 100%. Dit zou betekenen dat bijna de gehele wetenschap uitspreekt dat de mens een belangrijke factor is bij klimaatverandering.

Hierbij dient wel opgemerkt te worden dat het hier gaat om wetenschappers die een positie hebben ingenomen over de invloed van de mens op klimaatverandering. Niet elk onderzoek dat uitgelicht is, nam een positie in over de rol van de mens. Deze onderzoeken zijn uitgesloten. Sommige mensen vinden dit vreemd, ik vind het wel logisch. Het is als een arts die je bloed onderzocht heeft en constateert dat je kanker hebt. Dan kun je hem wel vragen of dit door het roken komt, maar als hij je longen niet heeft onderzocht, kan hij daar niets over zeggen.

Een ander interessant punt uit de onderzochte wetenschappelijk artikelen: naarmate de expertise van de onderzoeker over klimaatverandering toenam, hoe groter de overtuiging dat de mens een belangrijke rol speelt bij klimaatverandering.

Er zijn uiteraard wetenschappers die aantonen dat de mens slechts een geringe invloed heeft op klimaatverandering. Ook die moeten natuurlijk serieus worden genomen. Ook deze kunnen interessante inzichten geven.

Een plaatje die mij wel tot de verbeelding spreekt is onderstaande grafiek. Deze toont de hoeveelheid CO2 in de atmosfeer. Zoals je ziet fluctueert deze flink, ook toen we nog geen auto’s hadden en er geen fabrieken stonden. Toch zien we vanaf ongeveer 1950 een explosieve stijging in de CO2 uitstoot. En kijkend naar deze groei, dan vraag ik me persoonlijk af of dit gezond is. En dan misschien nog niet eens zozeer de hoeveelheid, maar voornamelijk het tempo van de groei.

Kijkend naar bovenstaande informatie, maak ik me wel zorgen over de klimaatverandering en de rol van de mens hierin. Wetenschappers lijken het eens te zijn en waarom zou ik daar aan twijfelen.

Zelfs Shell, een organisatie die “baat” heeft bij het ontkennen van door de mens veroorzaakte klimaatverandering stelt dat dit wel degelijk een probleem is. Sterker nog; in 1986 luidden wetenschappers van Shell de noodklok. Ze maakten zich ernstig zorgen over de toename van broeikasgassen in de atmosfeer en de consequenties hiervan voor onze planeet. Ok, Shell heeft dat onderzoek een tijdje in de doofpot gestopt, maar predikt tegenwoordig wel dat er maatregelen genomen moeten worden om klimaatverandering tegen te gaan.

“The cost of being wrong”

Klimaatverandering is gewoon een uiterst complex onderwerp, waar slechts weinig mensen heel veel van begrijpen. Ik kan het zelf ook niet goed overzien. Daarom stel ik mezelf de vraag; wat als ik het fout heb, what is the cost of being wrong?

Als ik niet geloof dat de mens een belangrijke factor is bij klimaatverandering en ik zit fout, dan hebben we een dijk van een probleem. In het ergste geval is dat het einde van de mensheid zoals wij die kennen.

Als ik wel geloof dat mens een belangrijke factor is, dan spendeer ik veel geld in een duurzame wereld, terwijl dat niet nodig is. Daar zitten we dan met onze duurzame energie. Onderstaand plaatje schetst dat wel heel mooi.

Er komt een man bij de dokter…en nog een dokter…

Ik vergelijk de discussie wel eens met een man die hoofdpijn heeft en die naar het ziekenhuis gaat (op aandringen van zijn vrouw natuurlijk). De arts die hem onderzoekt komt tot de conclusie dat de man een tumor heeft. De tumor groeit, is dodelijk en is ook nog eens erfelijk. Het goede nieuws is dat de groei kan worden gestopt met een medicijn. Echter dat medicijn kost geld en hij zal zijn leven enigszins moeten aanpassen.

Zijn omgeving vindt het maar gek en zeggen dat het waarschijnlijk gewoon een griepje is, zoals iedereen dat wel eens heeft. De man doet een second opinion, en die arts komt tot dezelfde conclusie; een tumor. Zo bezoek te man nog 8 artsen, allemaal specialisten. Maar allemaal bevestigen ze dat de man een tumor heeft. Eén arts zegt dat het waarschijnlijk inderdaad een gewone griep is. Wat zou jij doen in dit geval? Ik zelf zou de medicijnen slikken en mijn leven aanpassen. Ik zou het risico niet willen lopen…

Waar zit dan de angst?

In de discussies op sociale media zie je vaak een bepaalde angst; het is een manier van de overheid en andere instanties om geld te verdienen. Mensen zijn bang dat zij de kosten voor de maatregelen tegen klimaatverandering moeten gaan dragen. Daarnaast is klimaatverandering een langzaam proces en mensen ervaren het niet in hun directe omgeving. Dus zoeken ze liever naar argumenten die hun eigen hoop/standpunt bevestigen, dat is helaas vrij menseigen. En omdat de gemiddelde mens onvoldoende kennis heeft over dit onderwerp, surft deze maar mee op de wind die hen gunstig staat. Men klampt zich dus vast aan die ene arts die zegt dat het wel meevalt.

En hoe nu verder?

Op basis van bovenstaande, maar ook vele andere verhalen, maak ik mij wel zorgen over klimaatverandering en de rol van de mens hierin. Kan ik er naast zitten? Zeker. Er is een kans, hoe klein die in mijn ogen ook is, dat de rol van de mens zeer klein is. Maar ik durf dat risico gewoon niet te nemen. Ik heb twee kinderen aan wie ik een gezonde aarde wil nalaten. En om dan de wetenschap te negeren in de hoop dat het allemaal wel meevalt, dat vind ik naar mezelf en mijn geliefden toe onverantwoord.

Ik begrijp echter wel dat deze discussie veel angst brengt. Dat mensen bang zijn dat zij de rekening moeten betalen, zeker als ze het al niet zo ruim hebben. Ik ben zelf in de gelukkige positie dat geld niet mijn grootste zorg is. Dus heb ik er ook geen direct belang bij om deze discussie te ondermijnen. Daarom moeten we heel voorzichtig zijn in hoe we dit probleem gaan aanpakken. Voor de politiek heb ik een aantal tips die kunnen helpen bij het aanpakken van klimaatverandering:

• Houd de discussie eerlijk en feitelijk, dus ook beide kanten belichten.
• Neem mensen mee in wat je gaat doen en waarom.
• Probeer de financiële onderkant van de samenleving te ontzien. Laat de breedste schouders de zwaarste last dragen.

Dit is iets wat we met z’n allen moeten doen, omdat het ook iedereen aangaat. Ik ben ervan overtuigd dat we de wereld echt een betere plek maken als we klimaatverandering slim aanpakken. Maar probeer zoveel mogelijk mensen aan boord te krijgen.

Bronnen:

https://milieudefensie.nl/klimaatzaakshell/hoogte-en-dieptepunten-uit-de-groene-carriere-van-shell
https://eenvandaag.avrotros.nl/fileadmin/user_upload/PDF/Onderzoek_klimaat.pdf
https://climate.nasa.gov/scientific-consensus/
https://en.wikipedia.org/wiki/Surveys_of_scientists%27_views_on_climate_change